Saturday 7 December 2013

HLA PHUAHTHIAM PATE-A LEH A TUPA CFL HMINGTHANGA




An inanna:-

* Hla phuahthiam ve ve an ni.

* Mi lunglengmi ve ve an ni.

* Hla phuah tur chuan dai pawnah pawh an chhuak vang vang mai thin.

* Hmun khawharah mahni chauha an awm laiin an phuah tlangpui.

* Khuarel ngaina mi ve ve an ni.

* Mi nun zawi, mi pawi sawi lo mi tak an ni.

* Tisa lamah mirethei leh baihvai an ni.

* Pu Patea hi a pain a thihsan hma a, Pu CFL-a hi a nuin a thihsan hma thung.

* An hringnun zinkawng hi ngaihtuah peihte tan chuan an khawngaihthlakzia a lang thei.

* Nulat tlangval kawngah an to ve ve.

* Khaw hrang hrangah an khawsa/pem kual hnem hle.

* Pu Patea hian hla 55  a phuah nia hriat a ni a; Pu CFL-a hian hla 100 chuang.

* Samthang khuaah lu an phum ve ve.

* Anmahni hriatrengna lungphun a ngaisangtuten an phun ve ve.

* Pathian thuhriltu zuiin an zinchhuak ve ve tawh.

* An chetsualna sawinuam timi an nei ve ve.

* An awm loh hnuah an hla chuhtu an nei ve ve.

* An hming leh an hlate hi mizo hnam a awm chhung chuan a reh tawh ngai lovang.

An inan lohna:-

* Pu Patea hian Pathian hla a phuah ber.
* Pu CFL-a hian lengzem hla leh hla lenglawng a phuah ber.
* Pu Patea hian music cassette a siam lo.
* Pu CFL-a hian music cassette album 12 a siam.
---------------------------------------------------------------------------

PU PATEA (1894-1950) CHANCHIN TLANGPUI

Tualte khua Pu Selbawnga leh Pi Sinnawiin fanu Zohrangi an neih hnuin, kum 1894 khan fapa Zaliana an nei a. Chu an fapa chu a pisil em avangin 'Patea' tiin an ko va. 'Patea' tih a ni hlen ta a. Patea chhang hi Khuangdailova (Pakhuanga tia hriat) a ni a. Chu mi chhang leh chu Ralchhinga a ni. Patea tih loh, anni unaute hian Khawbungah lu an phum vek hlawm.

An pain a thihsan hma avangin Pi Sinnawii chuan a fate a vahvaihpui a. Kum 1903-ah Khawbung lal, Lalbika rawn belin lal Vanlung an ni ta a. Khawbunga zirtirtu hmasa ber Pu Hrangphunga (Phungdawra tia hriat) sikulah Patea hian ziak leh chhiar a thiam a ni. Patea leh Kaphnuni hi Khawbungah chuan Kristian dana innei hmasa ber niin, Tirhkoh Vanchhunga'n a inneihtira. A fate chu Lalengi, Lalauvi, Lalhruaii, Lalhawii, Lalhmingthangi, Lalchungnunga, Lalrema leh Lallianate an ni.

Patea hian hla 55-a phuah a. A hlate chu taima takin Pu B.Lalthangliana'n la khawmin hla 54 a hmu thei a. A hlate hi Pathian pawlnaa phuah a nih hlawm avangin, Kristian hla kan tih hi an ni vek a. Khawhar in, Krismas leh Good Friday vuak vetah sak hlawh tak tak te an ni hlawm.

A hla te hi ram reha Pathian pawl chunga a phuah te an ni a. Ruah sur hnuaiah pawh khum pawh neilo mah se, hla thar dawng turin a fianrial thin a. A ruahthamloh hlate chu in lamah ziak chhuak in a thiante nen an zir ho ta thin a ni. Hla phuah thiam a nih bakah Thuhriltu ropui tak niin, tualchhung leh khaw thenawmah a thu sawi a tlangtla hle a. Kum 1919-ah Burma (Myanmar)-ah Chanchin Tha, Tirhkoh Bankuaia , Pu Tuhniamate nen hrilin Tlangkawiah Kohhran an din a ni.Chutiang taka kohhran chawmtu tha chu ni mah sela, mihring hi kan fel famkim tawk lo theuh va. Lal Davida ngei pawh khan a en loh tur lam zawk, a General Uria nupui Bethsebi inbual lai a en a, a uire sak a nih kha. Pathian hriak thih meuh pawh heta tang hian sualah a tluk luh theih zia kan hre theuh awm e. Rawngbawltu tha hian thlemna an tawk nasa ting mai a lo ni. Patea pawh hi chutiang kawngah chuan a fihlim bik miah lo va. Kum 1922-a kohhran Upaa nemngheh pawh hian Krista lam en lovin nula lam a lo en ve pawh ni fahmiang; nula hmeltha Darngengi nen kohhranin a thunun a. (He Nula hming kan tihlan hi a vahpa Pu Hualkunga phalna laa tihlan a ni.)

Chu tih laia Patea nupuiin fa a hrin chu fuke nei lo, Mizovin 'Lungtat fa' an tih ang hi a ni a. An nupa chuan hum sual a dai vang ni riaka ngaiin "Lalpan min hawisan a nih hi" an ti a. A hnua fa pian kim tha tak an neih leh takah chuan, 'Lalpan min lo la hawisan lo a nih hi' tiin a hmingah LALHAWII an sa a.

Rom 8:11-ah chuan -A nih leh an petekna chu an tluk hlenna tur em ni? Hnai lo ve. An tluk avangin Jaintail-te hnenah chuan chhandamna a lo thleng ta zawk a, tih ang khan -

Zion khawpui ka pan laiin,
Suala hliamin ka lo tlu a;
Nangmah lovin khawvelah hian ka tap Lalpa
Hmana ka lawmna ber Thlarau min hruai leh rawh.

a lo tih phah thei ta hial a ni.

Kum 1939-ah Mualzawl (Myanmar)-ah a pem a. Indopui II-na ah Reiek khuaah tla thlain, Japan tlawm hnuin Kawlzawla chhoh leh tumin khawchhak a rawn pan a. Samthang-ah kum li lek a awm laiin natna khirh takin a tlak buak a. March 23, 1950 khan 'Thih lui kamah zaiin i hming ka fak ang' titu chu Lawng chawlhna tlang thianghlimah a Lalpa hnenah a chawl ta a ni.

( Thu lakna : Mizo Hlakungpui Mual )

********************************************

PU CFL HMINGTHANGA (1967-2012) CHANCHIN TLANGPUI

Pian leh Murna : 1967 November  ni 15-ah Samthang khuaah Pu Khamliana leh Pi Tawksungi te fa mipa 3 leh hmeichhia 3 zingah a tlum ber ni tura lo piang a ni. A nu Pi Tawksungi hian a boral san hma a, Pu Khamliana hian nikum (2011) khan a boral san ve leh ta bawk a ni.

CFL tih hi ‘C’ tih hian a pa hnam Chhangte tih lamin ‘F’ hian a nu hnam Fanai tih a lam thung a, ‘L’ tih hi Lai tihna niin ‘ Chhangte Fanai Lai Hmingthanga’ tihna a nih chu.

Zirna Lam : Samthang khuaah hian a seilian a, Primary School a zawhin Khawbung lamah Middle School leh High School a kal thung.

Sakhuana Lam : Kohhran-ah Samthanga an chhungkua hi Presbyterian Kohhran a awm an ni a, amah CFL-a hian Aizawl lama a khawsaknaah Lalchhungkaw Kohhran zawmin hun eng emaw chen Lalchhungkua-ah a awm hnuin, a hun hnuhnung lamah Presbyterian Kohhranah a let leh a ni.

Infiammi A Ni : Tleirawl chhuah atanga infiamna buaipui em em a ni a, Volley ball leh Football-ah a tui fal a, football-ah keeper tha tak a ni thin a, Samthang ‘A’ teamah a tel nghe nghe a ni. Samthang Games & Sports Association-ah hun eng emaw chen OB-ah lo tel tawh a ni. CFL-a hian Samthang-a a khawsak chhungin NGO hrang hrangah a tel thin a, hawlh lawr ber pawl a ni.

Zai leh Rimawi lamah : Rimawi lamah naupan tet atanga rilru pe lian em em, Tonic Solfa phei chu thiam tak a ni. 1980 bawr chho velah a thiante nen Zoawi Virthlileng Group dinin, heath hian lead guitar a perh a, Tuipuiral Beat Contest-ah pakhatna an ni nghe nghe a ni. 1983 atangin mal zaiin a kal tan a, Tuipuiral Meet-a zai intihsiaknaah a tel tawh chuan lawman pakhatna a dawng zat zat thin.

Zai Lam Hmasawn Tumin Aizawl-ah : He Samthang tlangval hmeltha leh hawihhawm, feet 5.8 zata sang CFL Hmingthanga hian zai lama hma sawn zel duhin 1989 atangin Aizawl-ah awm hmun rawn khuarin Aizawl Venghlui-a hmeithai Pi Rodi-i chu belin, Pi Rodi-i hi ‘ka nu’ tiin a ko ve mai thin. Zai thin hla phuanh bawk thin a nihna chu mite hriat vak la ni lo mahse, a album hmasa ber ‘Ngaihlai Masang’ tih chu Pi Rodi-i tanpuinain Tlangnuama Pu Sanglianthanga Studio-ah Cassette pakhat-a hla 12 awmna chu Rs. 5000/- in an siam tir a, tum khatah a copy siam tamna tur sum a neih loh avangin copies 100 bawr vel atangin cassette zawrhna thler Zion Street-ah chuan a zawrhtir ve ta a, a cover pawh thlalak bel chawpin, chu pawh chu thlalak order chawp zelin a siamtir a ni. He album hi a belchiangtu ten an ngaina hlawm hle mai a, kar lovah copy za chu an hralh a, chutah order a tam tial tial a, kar tin copies 1000 te a vanglai chuan an hralh chhuak ta mai a ni. Lelte-ah pawh ‘Tunge CFL Hmingthanga hi, a va zaithiam em em ve le’ tia zawhna an dawng teuh mai.

A Lar Chho Ta Zel : Lelte Recording kha kha tihlai chuan zaithiam lar te belh ber a nih avangin CFL Hmingthanga pawhin Lelte produce turin album siam tumin hma an la a, cover leh engkim tih fel hnuah, ‘Roosna Hmeltha’ tih chu Otto Recording-in an produce ta zawk a ni.

CFL-a hian album chi hrang hrang 12 lai a lo siam hman a, chungte chu –
1. Ngaihlai Masang
2. Roosna Hmeltha
3. Chhanlet loh Hmangaihna
4. Kur Diam Diam
5. Tunge Hmeltha Ber
6. Lam dun ang/ I tan ka lo kir leh
7. Min hriat chhuah tir
8. Hlim la nui rawh
9. Ka Star No. 1
10. Theihnghilh ngai loh
11. Lemchan Khawvel
12. Hla Inchhang Special
tihte an ni.

Heng bakah hian Collection hrang hrangah zai tura sawm a nih angin a zai nual a, a hunlai na na na kha chuan Collection-a a zai a tel tawhna-ah chuan an hralh thei bik tih a ni thin.

Hlaphuah Lam : Tleirawl chhuah atanga hla phuah hrat tak, a rilru a chak em avangin hla phuah pawh a awlsam hle a ni. A album hmasa ber ‘Ngaihlai Masang’ tihah hian khatih laia Lalchhungkua a a rawngbawlpui Pi B. Lalremtluangi (Mrs R. Vanlalzauva) khan a album-ah hian a zaipui nasa em em a, a hla sak tam zawkah khan a part a pek sak vek nghe nghe a ni.
A hla phuah hi chhut danin 100 bawr vel niin a hriat a, a album 12 a hla zawng zawng hi amah CFL-a phuah deuh vek a nih avangin, a tlem berah za hi chu a phuah hrim hrimah ngaih a ni.

A hla phuah pakhat,’Intawng leh ngei ang’ tih audio a C.Lalkhumi (L) nen an inchhawnna hla phei chuan LPS Top 10 Count Down-ah thla thum chhung kha number one a hauh a, hei bakah hian kum 1992 chhunga kum khat chhunga LPS hla thlangtu ngah berah puan a ni bawk.

1991 atangin AIR : Aizawl-ah hla a record tan a, chhinchhiah danin hla 45 a record a, a hla tam zawkte hian AIR : Aizawl hla thlan hun a luah hlawm a ni. Radio-ah hian B High Graded Artiste a ni nghe nghe a ni. Aizawl Doordarshan-ah pawh Music Video-in hla 12 bawr vel a record a, local channel-ah hian tum li hla a record bawk.

A Mak A Makin A Lar : 1991-1995 bawr chho velah chuan Mizo mipa zaithiam lar leh album pawh hralh tla ber a ni chho a, he a larna hi atan harsatna thlentu a ni ang tih hria se zawng a buai em em lo tur. A hmel a tha a, a zaithiam a, rual pawl dan thiamine, nula try dan hrang hrang pawh a zei hle a ni ang. A bik takin a zai leh hmel hian Zokhaw nula lam a awi thlu deuh zel a, a nungchang duhawm lo laite chu nula tam takin an hai der tlat a ni mai e.

Hun Hnuhnung : Zaimite tan hautak tak mai ‘Zu’ leh ‘Nula’ chu atan pawh thlemtu lian an ni a, hei hi a chhiatpui a ni ta ber. Kum 2000 a rawn herchhuah meuh chuan a takin a nitin nun hman dan chu tlin bik ta hek lo le, a rawn lang chhuak tan a, zawi zawia awngrawpin, zai lamah phei chuan a inhmang hlei thei ta lo a ni ber. Mipui hmaah pawh a zai thei ta meuh lova, mipui hma a a zai hnuhnung ber nia hriat chu 2010 June ni 10-a Samthang Community Hall-a a zai kha nia hriat a ni. Kum 2012 a rawn her chhuah meuh chuan tlangval hmeltha leh sang thlerh thlawrh chu thimin a kap zo ta, TB natna a lo vei bawk nen, Samthang lamah khawsa chhoin tlem tlema tha chho deuha a inngaih lain September ni 7 khan a insawiselna a zual deuh a, Khawbung PHC panpui a ni a, September ni 9, 2012 zan chuan a darker telin a hniam thla zel a, dar 10:45 a thlen mueh chuan CFL-a a awm ta lo tih a lo ri ta.

Nupui Fanau Lam : Zaithiam lar tam tak hi nupui pasalah an tluang lo tih hi ani chungah pawh a thleng dik ve khawp mai. Nupuia sawi hi eng emaw zah an awm na chungin a boral lai hian nupui a nei lo thung. Fa erawh 4, fapa 2 leh fanu 2 a nei a, chungte chu – Vanlalrema, Lalremtluangi, Hmingthanpuii leh Lalthangliana te an ni a, Mizoram khaw hrang hrangah an awm hlawm.

Zoram Mipuiin An Sun : CFL Hmingthanga boral thu Mizo mipuiin an hriat hian an ngaihtuahna chu amah vui ni hian Samthang lam a hawi thup a ni ber a, AIR : Aizawl chuan CFL Hmingthanga pualin darker chanve zet hun a hmang a, a chanchin leh a zai record tawhte a tichhuak hlawm a ni.
Cable TV pahnih ZONET leh LPS pawhin CFL-a pualin hun an hmang a, a Music Video te pawh an tichhuak nasa a ni. Cable TV News leh Aizawl chanchinbu zawng zawngah CFL-a chanchin hian a lailum a luah vek a, khawlai titi lian ber a tling.

Mizo zaimi Inzawmkhawm Gen. Hqrs pawhin thuchhuah siamin CFL Hmingthanga an member an uizia an sawi a ni.

Champhai Promoters Club-in Ral : Champhai District-a zai leh rimawi lama hma la liantu ber Champhai Promoters’ Club chuan CFL Hmingthanga ruang nghah tuk September ni 11, 2012 khan Champhai atangin Samthang-ah CFL-a ral turin Car 3-in an member 20 zetin Samthanga CFL-a te inah an va ral a, Champhai Promoters’ Club hian hun remchang hmasa berah CFL-a Tribute Concert pawh Champhai-ah buatsaih an tum thu an puang nghal bawk. November 22, 2012 zan khan Champhai Parish Hall-ah hlawhtling takin an buatsaih a ni. 

Champhai Promoters Club aiawhin Pu C. Huaisavunga’n CFL-a chanchin a sawi a, Pu Hruaia, Pu R. Rosiamliana leh zaithiam eng emaw zah an tel a ni.

( Source : Lelte Weekly ) )


2 comments: