Monday 30 December 2013

SAWMA PAKHAT LEH THILPEK CHUNGCHANG



                                           By : T. Upa K.L. Manga

                                          Translated into Mizo : Joel Lairemsanga


Thupui innghahna : Malakia 3:10

 “Ka inah ei tur a awm theih nan sawma pakhat zawng zawng chu thawhhlawm inah rawn la rawh u; van tukverhte chu hawnsak che uin, malsawmna dawn sen loh khawp hial ka vur dawn che u nge dawn lo che u, mi han fiah teh reng u, Sipaihote LALPA chuan a ti,”


1. Sawma pakhat pek leh thilpekinin a tum leh innghahna (Ex.23:19; Deut. 14:22-23) :

A chunga Bible chang kan tarlan atang hian sawma pakhat pek chungchang chiang takin kan hmu a. Kan pek chhan tur pawh chiang takin kan hmu - Pathian hi kan zah a ni tih lantirna tur leh, thildang zawng aiin kan dah pawimawh hmasa ber a ni tih lantirna turin. Kan Pathian ropui tak hi kan thil neih ropui ber leh tha ber, a hmasa ber hi pe thin tur kan ni. Pawisa kan neih veleha kan thil lei hmasak ber hian kan ngaihpawimawh hmasak ber a tarlang thin ang hian, kan sum leh pai, thil neih atanga a hmasa ber zel hmanga Pathian hnena thilpek kan hlan hian kan Pathian hi kan dah pawimawh hmasa ber a ni tih a lantir tak zet a, Ani pawhin kan lamah a beng a chhi thuai a, Ama ta kan nihzia pawh keimahni  kan inhre thar zel thei thin a, kan thiltih leh neihah a tha ber zelin min hruai zel dawn a ni.

 
2. Thilpek hlan hmasak ber tur ( Ex.22:29) :

Bible chang tarlan-a kan hmuh angin Israel fate chu an thlai thar hmasa ber leh an uain tui tla hmasa ber chu Pathianin a hnena hlan turin a hrilh a. A bo a bang awm lovin hlan tur chu an hlan mai tur a ni. Kan Pathian hi a that em avangin a hnena thilpek hlan tur hian hun bi tiamchin a nei ve lova, eng hunah pawh bul tan theih a ni a, tlai luat a awm lovang. Nimahsela lawm taka pekna hun nei lova mual liam mai erawh a hlauhawm khawp ang. Heti’ang khawpa Pathian ropui ni siin kan chunga thilphut a nei hian min ngaihvenzia leh min enkawl nasatzia, kan chunga thuneih a duhzia leh keini pawhin Amah kan hmangaihlet ve a duhzia a tarlang chiang hle a, lawmthu sawi mawlh mawlh tur kan lo ni zawk a sin.


3.  A tha ber zel hlan tur a ni (Deut. 17:1) :

Helai Bible changa kan hmuh atang hian Israel mipui thenkhat khan Pathian hnenah ran sawisel kai leh that lohna nei an lo hlan ni ngeiin a lang. Keini hunah pawh hian kan thil neih tha ber hlan chu a la har ve hle mai (Kan sum leh pai lakluhte pawh a ni vek mai). Kan neih chuang bang atanga thilpek leh kan neih chhun liau liau, a hmasa ber atanga thilpekte hi inang vek turah kan ngai fo thin; nimahsela kan thil neih tha ber zel hi kan Pathian pawh hian a duh ve a ni tih kan hriat nawn fo a tul a ni. Kan neih liam atanga thilpek kan hlan hian kan ngaihpawimawh tawk lohzia chiang takin a tarlang a, mi tupawhin kan chhut thiam vek awm e. Kan sum leh pai, kan hun leh theihzawng tha ber zel hi i pe ngam thin ang u.


4.  Sawma pakhat kan pek loh chhan (2 Kor. 9:6-8) :

Mi tam takin kan thil mamawh leh senso zat tur kan chhutin Pathian thilpek hi lawm tak leh phal taka pek hi har kan ti thin niin a lang. Tirhkoh Paula chuan Korinth mite hnenah an mamawh chu Pathianin a pe thei a ni tih a hrilh a. Ui tak leh tlem taka petu chuan tlemte bawk a seng ang. I rinna a derthawn avang khan thilpek kawngah inthlahdah phah lo hram ang che. Ani chu a rinawmin, thilpek kawngah a uikawm ve si lo a.

Pek tur tlemte kan  neih pawhin inthlahrunphah loh tur a ni. Kan Pathian hian kan thil neih atang zawkin min teh thin a, hmeithai rethei khan mi hausa tam tak te aiin a thawh tam thei zawk tih kan Bible-ah pawh kan hmuh kha. Chhut peih chuan i chhut ang u, kan biak Pathian hi mi uikawm a ni lova, mi thilphal tak a ni zawk. Keini mihringte tana a thiltih zozaite hi i chhut ang u hmiang.


5.   Eng rilru nge kan put ang? (Gen. 4:3-5) :

Bible hian eng vangin nge Pathian khan Kaina thilpek kha a hnawl tih a tarlang lo naa, Kaina thilpek kha a tha ber ber a ni lo emaw, a rilru put kha a thianghlim lo emaw a ni awm e. Kan biak Pathian hian kan rilru put hmang leh kan thilpek hlut dan hi a chhut ve thlap thin si a. Midang hnena thilpek kan hlan hian a petu zawk pawh hi kan hlim veng veng thin a nih hi; heti’ang bawk hian Pathian hnena thilpek kan hlan hian keimahni pawh hian malsawmna dawn hma hauh pawhin nuam kan ti a, kan hlim ru veng veng thin a nih hi, malsawmnain mi la rawn umzui lehnghal a, a va hlu tehlul em. Kan neih tha ber hi i hlan zel ang u.


6.  Lawm taka pek nge ui tak chunga pek? (Ex. 35:5-21; Lev. 27:33) :

A chunga Bible chang tarlana kan hmuh angin Israel mi, a duh apiangte chuan thilpek chi hrang hrang an rawn la khawm a, thinlung taka pe phal te leh lawm taka pe duh te chuan thilpek hrang hrang an rawn keng khawm a, phut luih an ni lo. Pathian pawhin a duhzawng bik leh phutluihna nen a ti bik lo a; nimahsela thinlung taka pek duhna rilru erawh a duh thung. Pek duhna thinlung neia, thinlung taka phur sarh leh rilru taka phal apiangte chauh an ni. Pathian chuan lawm taka petu a ni a hmangaih ni (2 Kor. 9:17). Itsikna rilru nen ni lovin thinlung phalna nen kan pe thin tur a ni. Pathianin a tihsak zozai che kha han chhut vang vang la, i nitin mamawhte a peksak che em? Ngun takin ngaihtuah la, lawm takin i pe thei ngeiin a rinawm.


7.  A hmasa ber zelin (Thuf. 3:9-10) :
 Mi thenkhat chuan an thil neih chuang liam atang chauhin thilpek an hlan thin; an tisa duhzawng erawh huai takin an lei zung zung ngam thung a! Heng mite hian phal takin leh tam tak an pe pawh a ni thei e; nimahsela an rilru put dan hi a pawimawh hmasa chu a ni. Sum leh pai kan lak luh hmasa ber zel hi Pathian tana kan hlan hi kan Bible pawhin min zirtir dan a ni.  Kan thil rah pung hmasa ber hmanga thilpek kan hlan hian Pathian hi kan dah hmasa ber a, kan engkim hi Pathian ta a ni tih kan entirna a ni a, keini hi chu Pathian thil neih enkawlsaktu lek chauh kan ni tih kan hriat nawn fo a tha. Kan thil tha neih hmasa ber zel Pathian tana kan pek hian duhamna kan hneh a, Pathian thil enkawl thiam kan zir a, a malsawmna pawh kan tawngbaw mek zel dawn tih a entir a ni.   



Awle, Pathian hian min hmangaih em avangin a thil neih tha ber, hmasa ber leh neih chhun a fapa min pe a, (Thuf. 8:22; John. 3:16), Ani chu A nitin nun tihlimtu a ni bawk a. (Thuf. 8:30). Chu a thil neih hlu tak chu keini hringfate hian chatuan nun kan neihna turin kan tan a rawn hlan a nih chu mawle! A va ropui tak em!! Keini pawh hian kan thil neih hlu ber leh tha ber zel hi phal taka A hnena lo hlan ve tur kan ni dawn lawmni?

Monday 23 December 2013

KRISMAS HUNA AWM NGEI NGEI THIN CHU




1. Isua pian kum hre hauh lova phur taka lawm ve thin te.


2. “Aw Van lengrual zaithiamte u” tih hla hi Pu K.C. Lalvunga phuah emaw ti tlat te.


3. Khawchhak mifingte kha mi pathum emaw ti tlat te.


4. Isua pianna kha Bawng In emaw ti tlatte.


5. Khualbuk vengtu kha misual taka chhuah ta tlat te.


6. Berampute leh khawchhak mifingte khan Isua kha zan khatah a ruala chibai buk tlang ta tlata ngai te.


7. Khawchhak mifingte kha arsi hruai bo nia ngai tlat te


8. Boney M hla, “Malaika” hi krismas hla emaw ti tlat te.


9. Krismas putar hian Bible-ah hmun pawimawh tak a luah ve nia ngaitu te.


10. Tisa taka nawmchen tum te.


11. Krismas awmzia tak tak hre lo te.

12. December ni 25 hi a ni dik tak nia ngai bur tu te. 








Saturday 7 December 2013

HLA PHUAHTHIAM PATE-A LEH A TUPA CFL HMINGTHANGA




An inanna:-

* Hla phuahthiam ve ve an ni.

* Mi lunglengmi ve ve an ni.

* Hla phuah tur chuan dai pawnah pawh an chhuak vang vang mai thin.

* Hmun khawharah mahni chauha an awm laiin an phuah tlangpui.

* Khuarel ngaina mi ve ve an ni.

* Mi nun zawi, mi pawi sawi lo mi tak an ni.

* Tisa lamah mirethei leh baihvai an ni.

* Pu Patea hi a pain a thihsan hma a, Pu CFL-a hi a nuin a thihsan hma thung.

* An hringnun zinkawng hi ngaihtuah peihte tan chuan an khawngaihthlakzia a lang thei.

* Nulat tlangval kawngah an to ve ve.

* Khaw hrang hrangah an khawsa/pem kual hnem hle.

* Pu Patea hian hla 55  a phuah nia hriat a ni a; Pu CFL-a hian hla 100 chuang.

* Samthang khuaah lu an phum ve ve.

* Anmahni hriatrengna lungphun a ngaisangtuten an phun ve ve.

* Pathian thuhriltu zuiin an zinchhuak ve ve tawh.

* An chetsualna sawinuam timi an nei ve ve.

* An awm loh hnuah an hla chuhtu an nei ve ve.

* An hming leh an hlate hi mizo hnam a awm chhung chuan a reh tawh ngai lovang.

An inan lohna:-

* Pu Patea hian Pathian hla a phuah ber.
* Pu CFL-a hian lengzem hla leh hla lenglawng a phuah ber.
* Pu Patea hian music cassette a siam lo.
* Pu CFL-a hian music cassette album 12 a siam.
---------------------------------------------------------------------------

PU PATEA (1894-1950) CHANCHIN TLANGPUI

Tualte khua Pu Selbawnga leh Pi Sinnawiin fanu Zohrangi an neih hnuin, kum 1894 khan fapa Zaliana an nei a. Chu an fapa chu a pisil em avangin 'Patea' tiin an ko va. 'Patea' tih a ni hlen ta a. Patea chhang hi Khuangdailova (Pakhuanga tia hriat) a ni a. Chu mi chhang leh chu Ralchhinga a ni. Patea tih loh, anni unaute hian Khawbungah lu an phum vek hlawm.

An pain a thihsan hma avangin Pi Sinnawii chuan a fate a vahvaihpui a. Kum 1903-ah Khawbung lal, Lalbika rawn belin lal Vanlung an ni ta a. Khawbunga zirtirtu hmasa ber Pu Hrangphunga (Phungdawra tia hriat) sikulah Patea hian ziak leh chhiar a thiam a ni. Patea leh Kaphnuni hi Khawbungah chuan Kristian dana innei hmasa ber niin, Tirhkoh Vanchhunga'n a inneihtira. A fate chu Lalengi, Lalauvi, Lalhruaii, Lalhawii, Lalhmingthangi, Lalchungnunga, Lalrema leh Lallianate an ni.

Patea hian hla 55-a phuah a. A hlate chu taima takin Pu B.Lalthangliana'n la khawmin hla 54 a hmu thei a. A hlate hi Pathian pawlnaa phuah a nih hlawm avangin, Kristian hla kan tih hi an ni vek a. Khawhar in, Krismas leh Good Friday vuak vetah sak hlawh tak tak te an ni hlawm.

A hla te hi ram reha Pathian pawl chunga a phuah te an ni a. Ruah sur hnuaiah pawh khum pawh neilo mah se, hla thar dawng turin a fianrial thin a. A ruahthamloh hlate chu in lamah ziak chhuak in a thiante nen an zir ho ta thin a ni. Hla phuah thiam a nih bakah Thuhriltu ropui tak niin, tualchhung leh khaw thenawmah a thu sawi a tlangtla hle a. Kum 1919-ah Burma (Myanmar)-ah Chanchin Tha, Tirhkoh Bankuaia , Pu Tuhniamate nen hrilin Tlangkawiah Kohhran an din a ni.Chutiang taka kohhran chawmtu tha chu ni mah sela, mihring hi kan fel famkim tawk lo theuh va. Lal Davida ngei pawh khan a en loh tur lam zawk, a General Uria nupui Bethsebi inbual lai a en a, a uire sak a nih kha. Pathian hriak thih meuh pawh heta tang hian sualah a tluk luh theih zia kan hre theuh awm e. Rawngbawltu tha hian thlemna an tawk nasa ting mai a lo ni. Patea pawh hi chutiang kawngah chuan a fihlim bik miah lo va. Kum 1922-a kohhran Upaa nemngheh pawh hian Krista lam en lovin nula lam a lo en ve pawh ni fahmiang; nula hmeltha Darngengi nen kohhranin a thunun a. (He Nula hming kan tihlan hi a vahpa Pu Hualkunga phalna laa tihlan a ni.)

Chu tih laia Patea nupuiin fa a hrin chu fuke nei lo, Mizovin 'Lungtat fa' an tih ang hi a ni a. An nupa chuan hum sual a dai vang ni riaka ngaiin "Lalpan min hawisan a nih hi" an ti a. A hnua fa pian kim tha tak an neih leh takah chuan, 'Lalpan min lo la hawisan lo a nih hi' tiin a hmingah LALHAWII an sa a.

Rom 8:11-ah chuan -A nih leh an petekna chu an tluk hlenna tur em ni? Hnai lo ve. An tluk avangin Jaintail-te hnenah chuan chhandamna a lo thleng ta zawk a, tih ang khan -

Zion khawpui ka pan laiin,
Suala hliamin ka lo tlu a;
Nangmah lovin khawvelah hian ka tap Lalpa
Hmana ka lawmna ber Thlarau min hruai leh rawh.

a lo tih phah thei ta hial a ni.

Kum 1939-ah Mualzawl (Myanmar)-ah a pem a. Indopui II-na ah Reiek khuaah tla thlain, Japan tlawm hnuin Kawlzawla chhoh leh tumin khawchhak a rawn pan a. Samthang-ah kum li lek a awm laiin natna khirh takin a tlak buak a. March 23, 1950 khan 'Thih lui kamah zaiin i hming ka fak ang' titu chu Lawng chawlhna tlang thianghlimah a Lalpa hnenah a chawl ta a ni.

( Thu lakna : Mizo Hlakungpui Mual )

********************************************

PU CFL HMINGTHANGA (1967-2012) CHANCHIN TLANGPUI

Pian leh Murna : 1967 November  ni 15-ah Samthang khuaah Pu Khamliana leh Pi Tawksungi te fa mipa 3 leh hmeichhia 3 zingah a tlum ber ni tura lo piang a ni. A nu Pi Tawksungi hian a boral san hma a, Pu Khamliana hian nikum (2011) khan a boral san ve leh ta bawk a ni.

CFL tih hi ‘C’ tih hian a pa hnam Chhangte tih lamin ‘F’ hian a nu hnam Fanai tih a lam thung a, ‘L’ tih hi Lai tihna niin ‘ Chhangte Fanai Lai Hmingthanga’ tihna a nih chu.

Zirna Lam : Samthang khuaah hian a seilian a, Primary School a zawhin Khawbung lamah Middle School leh High School a kal thung.

Sakhuana Lam : Kohhran-ah Samthanga an chhungkua hi Presbyterian Kohhran a awm an ni a, amah CFL-a hian Aizawl lama a khawsaknaah Lalchhungkaw Kohhran zawmin hun eng emaw chen Lalchhungkua-ah a awm hnuin, a hun hnuhnung lamah Presbyterian Kohhranah a let leh a ni.

Infiammi A Ni : Tleirawl chhuah atanga infiamna buaipui em em a ni a, Volley ball leh Football-ah a tui fal a, football-ah keeper tha tak a ni thin a, Samthang ‘A’ teamah a tel nghe nghe a ni. Samthang Games & Sports Association-ah hun eng emaw chen OB-ah lo tel tawh a ni. CFL-a hian Samthang-a a khawsak chhungin NGO hrang hrangah a tel thin a, hawlh lawr ber pawl a ni.

Zai leh Rimawi lamah : Rimawi lamah naupan tet atanga rilru pe lian em em, Tonic Solfa phei chu thiam tak a ni. 1980 bawr chho velah a thiante nen Zoawi Virthlileng Group dinin, heath hian lead guitar a perh a, Tuipuiral Beat Contest-ah pakhatna an ni nghe nghe a ni. 1983 atangin mal zaiin a kal tan a, Tuipuiral Meet-a zai intihsiaknaah a tel tawh chuan lawman pakhatna a dawng zat zat thin.

Zai Lam Hmasawn Tumin Aizawl-ah : He Samthang tlangval hmeltha leh hawihhawm, feet 5.8 zata sang CFL Hmingthanga hian zai lama hma sawn zel duhin 1989 atangin Aizawl-ah awm hmun rawn khuarin Aizawl Venghlui-a hmeithai Pi Rodi-i chu belin, Pi Rodi-i hi ‘ka nu’ tiin a ko ve mai thin. Zai thin hla phuanh bawk thin a nihna chu mite hriat vak la ni lo mahse, a album hmasa ber ‘Ngaihlai Masang’ tih chu Pi Rodi-i tanpuinain Tlangnuama Pu Sanglianthanga Studio-ah Cassette pakhat-a hla 12 awmna chu Rs. 5000/- in an siam tir a, tum khatah a copy siam tamna tur sum a neih loh avangin copies 100 bawr vel atangin cassette zawrhna thler Zion Street-ah chuan a zawrhtir ve ta a, a cover pawh thlalak bel chawpin, chu pawh chu thlalak order chawp zelin a siamtir a ni. He album hi a belchiangtu ten an ngaina hlawm hle mai a, kar lovah copy za chu an hralh a, chutah order a tam tial tial a, kar tin copies 1000 te a vanglai chuan an hralh chhuak ta mai a ni. Lelte-ah pawh ‘Tunge CFL Hmingthanga hi, a va zaithiam em em ve le’ tia zawhna an dawng teuh mai.

A Lar Chho Ta Zel : Lelte Recording kha kha tihlai chuan zaithiam lar te belh ber a nih avangin CFL Hmingthanga pawhin Lelte produce turin album siam tumin hma an la a, cover leh engkim tih fel hnuah, ‘Roosna Hmeltha’ tih chu Otto Recording-in an produce ta zawk a ni.

CFL-a hian album chi hrang hrang 12 lai a lo siam hman a, chungte chu –
1. Ngaihlai Masang
2. Roosna Hmeltha
3. Chhanlet loh Hmangaihna
4. Kur Diam Diam
5. Tunge Hmeltha Ber
6. Lam dun ang/ I tan ka lo kir leh
7. Min hriat chhuah tir
8. Hlim la nui rawh
9. Ka Star No. 1
10. Theihnghilh ngai loh
11. Lemchan Khawvel
12. Hla Inchhang Special
tihte an ni.

Heng bakah hian Collection hrang hrangah zai tura sawm a nih angin a zai nual a, a hunlai na na na kha chuan Collection-a a zai a tel tawhna-ah chuan an hralh thei bik tih a ni thin.

Hlaphuah Lam : Tleirawl chhuah atanga hla phuah hrat tak, a rilru a chak em avangin hla phuah pawh a awlsam hle a ni. A album hmasa ber ‘Ngaihlai Masang’ tihah hian khatih laia Lalchhungkua a a rawngbawlpui Pi B. Lalremtluangi (Mrs R. Vanlalzauva) khan a album-ah hian a zaipui nasa em em a, a hla sak tam zawkah khan a part a pek sak vek nghe nghe a ni.
A hla phuah hi chhut danin 100 bawr vel niin a hriat a, a album 12 a hla zawng zawng hi amah CFL-a phuah deuh vek a nih avangin, a tlem berah za hi chu a phuah hrim hrimah ngaih a ni.

A hla phuah pakhat,’Intawng leh ngei ang’ tih audio a C.Lalkhumi (L) nen an inchhawnna hla phei chuan LPS Top 10 Count Down-ah thla thum chhung kha number one a hauh a, hei bakah hian kum 1992 chhunga kum khat chhunga LPS hla thlangtu ngah berah puan a ni bawk.

1991 atangin AIR : Aizawl-ah hla a record tan a, chhinchhiah danin hla 45 a record a, a hla tam zawkte hian AIR : Aizawl hla thlan hun a luah hlawm a ni. Radio-ah hian B High Graded Artiste a ni nghe nghe a ni. Aizawl Doordarshan-ah pawh Music Video-in hla 12 bawr vel a record a, local channel-ah hian tum li hla a record bawk.

A Mak A Makin A Lar : 1991-1995 bawr chho velah chuan Mizo mipa zaithiam lar leh album pawh hralh tla ber a ni chho a, he a larna hi atan harsatna thlentu a ni ang tih hria se zawng a buai em em lo tur. A hmel a tha a, a zaithiam a, rual pawl dan thiamine, nula try dan hrang hrang pawh a zei hle a ni ang. A bik takin a zai leh hmel hian Zokhaw nula lam a awi thlu deuh zel a, a nungchang duhawm lo laite chu nula tam takin an hai der tlat a ni mai e.

Hun Hnuhnung : Zaimite tan hautak tak mai ‘Zu’ leh ‘Nula’ chu atan pawh thlemtu lian an ni a, hei hi a chhiatpui a ni ta ber. Kum 2000 a rawn herchhuah meuh chuan a takin a nitin nun hman dan chu tlin bik ta hek lo le, a rawn lang chhuak tan a, zawi zawia awngrawpin, zai lamah phei chuan a inhmang hlei thei ta lo a ni ber. Mipui hmaah pawh a zai thei ta meuh lova, mipui hma a a zai hnuhnung ber nia hriat chu 2010 June ni 10-a Samthang Community Hall-a a zai kha nia hriat a ni. Kum 2012 a rawn her chhuah meuh chuan tlangval hmeltha leh sang thlerh thlawrh chu thimin a kap zo ta, TB natna a lo vei bawk nen, Samthang lamah khawsa chhoin tlem tlema tha chho deuha a inngaih lain September ni 7 khan a insawiselna a zual deuh a, Khawbung PHC panpui a ni a, September ni 9, 2012 zan chuan a darker telin a hniam thla zel a, dar 10:45 a thlen mueh chuan CFL-a a awm ta lo tih a lo ri ta.

Nupui Fanau Lam : Zaithiam lar tam tak hi nupui pasalah an tluang lo tih hi ani chungah pawh a thleng dik ve khawp mai. Nupuia sawi hi eng emaw zah an awm na chungin a boral lai hian nupui a nei lo thung. Fa erawh 4, fapa 2 leh fanu 2 a nei a, chungte chu – Vanlalrema, Lalremtluangi, Hmingthanpuii leh Lalthangliana te an ni a, Mizoram khaw hrang hrangah an awm hlawm.

Zoram Mipuiin An Sun : CFL Hmingthanga boral thu Mizo mipuiin an hriat hian an ngaihtuahna chu amah vui ni hian Samthang lam a hawi thup a ni ber a, AIR : Aizawl chuan CFL Hmingthanga pualin darker chanve zet hun a hmang a, a chanchin leh a zai record tawhte a tichhuak hlawm a ni.
Cable TV pahnih ZONET leh LPS pawhin CFL-a pualin hun an hmang a, a Music Video te pawh an tichhuak nasa a ni. Cable TV News leh Aizawl chanchinbu zawng zawngah CFL-a chanchin hian a lailum a luah vek a, khawlai titi lian ber a tling.

Mizo zaimi Inzawmkhawm Gen. Hqrs pawhin thuchhuah siamin CFL Hmingthanga an member an uizia an sawi a ni.

Champhai Promoters Club-in Ral : Champhai District-a zai leh rimawi lama hma la liantu ber Champhai Promoters’ Club chuan CFL Hmingthanga ruang nghah tuk September ni 11, 2012 khan Champhai atangin Samthang-ah CFL-a ral turin Car 3-in an member 20 zetin Samthanga CFL-a te inah an va ral a, Champhai Promoters’ Club hian hun remchang hmasa berah CFL-a Tribute Concert pawh Champhai-ah buatsaih an tum thu an puang nghal bawk. November 22, 2012 zan khan Champhai Parish Hall-ah hlawhtling takin an buatsaih a ni. 

Champhai Promoters Club aiawhin Pu C. Huaisavunga’n CFL-a chanchin a sawi a, Pu Hruaia, Pu R. Rosiamliana leh zaithiam eng emaw zah an tel a ni.

( Source : Lelte Weekly ) )


Friday 6 December 2013

ISUA HNUNGZUITU KOHHRAN

              Thupui innghahna: Tirh 1:1-11; I Kor 3: 1-13


  I. A KOHHRAN HNENA LAL ISUA  THIL HNUTCHHIAH PANGATE:

Lal Isua khan vana a lawn chhoh dawn khan he leia a rawn let leh hmaa tih tur a kohhran te hnenah hnutchhiah a nei a. Tun tumah hian a hnutchhiah thil panga te hi Tirhkohte Thiltih 1:1-11 atang hian i lo zir teh ang u:-

1. Hna thawh chhunzawm tur min pe ( chang 1-2 )

Tirh 1:1-2-ah chuan, “ Theophil, hmana lehkhaah khan, Isua thiltih leh a zirtir tantirh zawng zawng thu kha ka ziak a ni; Thlarau Thianghlim tanpuia a tirhkoh thlante hnena thu a tiam zawha vana hruai chhohva a awm tak ni thlenga thu kha” tih kan hmu. 

Isaia 6:9-12- ah chuan,  Tichuan keiin, “ Kei heta hi ka awm, mi tir ta che,” ka ti a. Tin, ani chuan, “ Kal la, he chite hi hrilh rawh, ‘ Bengin a hriat zawng hria ula, a ngaihna erawh chu hre suh u; a hmuh chu hmu ula, hriat erawh chu hre suh u,’ tiin. He chite thinlung hi tithau la, an bengte tingawng la, an mitte maimitchhintir rawh; chutilochuan an mitin an hmu ang a, an bengin an hria ang a, an thinlungin an hre bawk ang a, an hawikir leh ang a, tihdamin an awm dah ang e,’’ a ti a. Tin, kei chuan, “ Lalpa, eng chen nge ni ang?” ka ti a. Tin, ani chuan, a chhang a, “Khawpuite mihring awm, awm lova a ram a, inte urtu awm lova ram chu a tiau vek a, Lalpan mite chu hla taka a sawn a, ram chhungah hmun kalsan hnu tam tak a awm hma loh chuan. tih kan hmu bawk.

[A] A hnena hruai kan nih thleng pawhin thawh zawh a la ni  lovang.
Mt 24:14-ah chuan “Tin, he ram Chanchin Tha hi hnam zawng zawng hriattirna turin khawvel zawng zawngah hrilhin a awm ang; chu mi zawhah chuan tawpna chu a lo thleng ang.” tih kan hmu a ni.

[B] A hnena hruai kan nih hnuah pawh thawh zawh a la ni chuang lovang.
Thup 14:6- “ Tin, leia awmte hnenah leh hnam tinreng te, chi tinreng te, tawng tinreng te, mi tinreng te hnena tlangaupui tura chatuana Chanchin Tha nei vantirhkoh dang vanlaizawla thlawk ka hmu a;”...

2. A lo kal leh hmaa zawm ngei tur tihdanglam theih loh thupek/zirtirna min pe. ( Chang 3 )

Lal Isua khan a lo kal leh hmaa kan lo awih reng tur thil min hnutchhiah a, chung te chu:-

[A] Krista Pathianna
[B] Krista thawhlehna
[C] Pathian thu thawkkhum nihna
[D] Pathian hnathawh ropui -
    (1) Khawngaihnaa  chhandamna
    (2) Tlanna thisen

3. Thiltihtheihna tawpchin nei lo min pe. ( Chang 8 )

Tirhkoh Paula chuan, “ Kristian Jentailte awihtir turin thusawi leh thiltihin, chhinchhiahnate leh thilmakte thiltihtheihnaa, Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaah chuan, keimah mi hmanga a thiltihte lo chu engmah ka sawi ngam si lo va. Jerusalem khua leh a vel ram atangin Illurikon thlengin, Krista Chanchin Tha chu ram tinah ka hril kim tawh; keimah mi hmanga a thiltih chu chuti kau chu a ni.” a lo ti a ni. ( Rom 15:19 ).

4. Tihnghin rual loh testimony ropui min hnutchhiah. ( Chang 6-8 )
 
Heng a hnuaia Bible changte hi i lo zir teh ang u-
Joh 17:6-  “ Nangin khawvel zinga chhuak mite kei mi pek hnenah khan i hming ka tilang ta; anni chu i ta an nih kha, nangin anni chu kei mi pe a ni; anni chuan i thu an zawm ta a.”
Joh 17:14-  I thu an hnenah ka pe ta e; tin, khawvelin anni chu an hua a, khawvela mi an nih loh avangin, kei khawvela mi ka ni lo ang bawk hian.
Joh 17:17-  Anni chu thutakin tithianghlim rawh, i thu chu thutak a ni.
Tirh 4:29-  Tichuan tunah Lalpa an mi vauziate hi ngai teh; i bawite hi huai takin i thu hriltir la,..

5. Thutiam rinawm min hnutchhiah. ( Chang 6-7, 11 )
 
“ Tin, ngai teh u, ka Pa thil tiam chu in chungah ka rawn tir dawn e; nimahsela chung lam ata thiltihtheihnaa an thuam hma loh che u zawng khawpuiah hian awm reng rawh u,” a ti a.   ( Lk 24: 49)

                        II. SAWT ZAWKA RAWNGBAWL NAN:

Khatia Lal Isua Krista thihna hneha a thawhleh hnu, vana a chhoh hmaa a zirtirte hnena a inlar lai khan thupek pawimawh tak mai, amah zuituten kan zawm ngei tur a pe a. Chanchin Tha la hre lote hnena hril a, hnam tina mi zirtira siam tur leh Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hminga baptis turin min ti a ni. ( Mt 28:10 ). He thupek zahawm tak mai hi kohhran mite hian zawmin, theihtawp chhuahin thlarau bote leh mi hlate hnuh hnaih tumin rawng kan bawl mek chu a nih hi. Hei erawh hria ila- mahni in leh lo kalsana rawngbawltute chauh hi missionary an ni lova, mahni awmhmun atanga tawngtai leh thilpek hmang tea hma lo lakpuitute pawh hi missionary vek kan ni. Rawngbawl hna peng hrang hrang a awm angin rawngbawltu pawimawh tak vek kan ni.(IKor 12:5 ).

    Heti’anga rawngbawlna kan kalpui mek lai hian thahnemngaihna vangte pawh a ni ang e, kan rawngbawlna te hi sawt lo leh hnungtawlh lek leka hriatchang kan ngah hle thin a nih hi. Sawt zawka rawngbawlna atana tul leh pawimawh nia langte tlem han tarlang ila:-

1. Phurna nen rawng kan bawl tur a ni.

(a) Phurna leh thathona reng nei lo tan chuan rawngbawltu thawhhlawk tak nih a har ngei ang le.
(b) Chanchin Tha hlutzia thinlung taka man chiangtu tan lo chuan rawngbawl a sawt mawh hle ang.
(c) Phurna nei chungin rawngbawl hna hi thawk ila. Thahnemngaihna rilru nena kan thawk a nih ngat chuan thlarau bo man a awl zawk ngeiin a rinawm.

2. Tumruhna leh tih tak takna nen thawk ila.

Mt.9:37-ah chuan “ Buh seng tur a tam hle si a; nimahsela a thawktu an tlem” tih kan hmu.
(1) Kristian tam takte hian kan awmchhan kan hrechiang lo fo niin a lang. Kan rawngbawlna pawimawh tak, thlarau bo man kawngah kan hlawhchham let der thin a ni. ( Mt. 28:18-20 ).
(2) Thlarau bote leh mi hlate Krista ke bula thlen hi a pawimawhzia leh hlutzia kan hrechiang tur a ni.
(3) Tumruhna tak tak nena sengkhawm hna hi kan thawk a nih chuan kan rawngbawlna pawh a sawt zawk ngei a rinawm.

3. Beiseina nung nei chungin kan thawk ang.


(1) A rah chhuah kan beisei tlat loh chuan thlarau bo man kawngah kan hlawhchham fo ang.
(2) Kan Lalpa zarah inringtawk takin rawng kan bawl thin tur a ni ang.
(3) Isua Krista hi pawm tak tak tur chuan rinna nung neih a tul a; chutiang bawkin midangte Krista chanchin tha hrilh tur pawhin rinna neih a tul a ni. ( Rom 1:17 ).

4. Chhelna nena thawh a tul.

(1) Ringtute hian harsatna leh manganna te hi a pumpelhna zawng lova Krista hminga tuar thin tur kan lo ni.
(2) Sawt zawka rawng hi bawl thei tur chuan kan tuarchhel tur a ni a, harsatna leh buaina hi inhnehtir mai lovin, chhel takin kan tuar chhuak zawk tur a ni. ( II Tim 4:5 ).

5. Lawm leh hlim chungin i thawk ang u.

(1) Itsikna leh thikna rilru pu chunga rawngbawltu hian an thawhhlawk tak tak thei lo. Pathian atanga lawmnate hi tarlang thei lovin an upbet zawk thin.
(2) Hlim leh lawm taka rawngbawltu chuan rahchhuah a thulh ngai lo. Ringtu hlim leh nung sarh mai bula awm hi mite chak leh thlarau bo manna kawng tha tak a ni bawk.


                      “Lâwm chungin Lalpa rawngbawl ula;
                Hla sa chungin a hmaah lo kal rawh u”. ( Sam 100:2)


 

   

MAK TAKA DIN KAN NI


Mihringte hi Pathianin duh taka a siamte kan nih thu hi Bible-ah kan hmu a. Mihring taksa nihphung leh hnathawh dan hrechiang apiangin kan Pathian themthiamzia leh ropuizia an hrechiang tawlh tawlh dawn niin a lang. Kan taksa leh nunphunga mithiamte thil hmuhchhuah i lo tarlang thuak teh ang:-

1. Kan thluak hian Encyclopedia Britannica aiin a let 5-in hriatna(Information) a khawlkhawmhnem thei zawk. A khawlhnem theihzawng hi 3-1000 terabytes vel ni-a chhut a ni. 
2 .Chhun lam aiin zan lamah thluak hian hna a thawk chak zawk. Tin, IQ nei sang te hian thil dream an hrat zawk thin.

3. Taksa hmun dang te aiin hmai hmul (Facial hair) hi a thang chak zawk. Mipa te hian  kan damchhungin khabe hmul hi met ta lo ila, kan khabe hmul hi ft.30 vela sei ni tura ngaih a ni.

4. Nitinin samzai leh hmul 60-100 vel hloh ziah ang kan ni.

5. Hmeichhe samzai hi mipa samzai aiin a sin zawk.

6. Samzai pakhat hian 3.5 ounces a rit thil a chawi zo ve.

7. Kuttin zingah kutzunglaitin hi a thang chak ber. Kuttin than chak zawng hi kuttang sei zawngah a innghat ni-a hriat a ni.

8. Kuttin te hi ketin aiin a thang chak zawk.

9. Mihring hmul/sam hi kum 3-7 vel thleng dam thei ni-a chhut a ni.

10. Internal Organ zinga lian ber chu Ril te ( Small Intestine) a ni a. Patling sanzawng let 4 laia sei a ni.

11. Kan Pumpui-a Acid awm hi Bakmehchemte (Razor blade) chiahzawp thei khawpa chak a ni.

12. Kan thisenzam te hi kaipharh ta vek ila, mel 60,000 vela thui a ni ang. Kan awmna lei ( Earth) hi vawi hnih vet chhuak thei hial a nih chu.

13. Chuap (Lungs) hi pawtpharh ta ila chuan Tennis Court zauzawng nen a inang reng ang. Tennis a khelh theih han han a nih chu!

14. Lungphu vawikhat hian thisen hi ft.30 a sang vawrh thei khawpin a pump na a ni.

15. Thin ( Liver) hi organ zingah chuan hnathawk nasa leh hahrim ber a ni. Zu in mite thin hah dan tur I chhut pha em le?

16. I taksa chhung atangin I Pumpui, La ( Spleen), Thin ( 75% of Liver), Ril ( 80% of Intestine), Kal pakhat leh Chuap pakhat te la chhuak ta sela, I dam khawchhuah lohna tur chhan a awm chuang lo. I taksa hnathawh a chak lo tih mai chauh a ni ang. Thih ngawtna tham a ni lo.

17. Hahchhiau speed hi 100 mph vel a ni.

18. Khuh speed hi 60 mph vel a ni.

19. Hmeichhiate hian mipate aiin a let 2 in mit an khap zing zawk. Mihringte hian dan naranin minute khat chhungin vawi 13 vel mit kan khap thin.

20. Phing ( Bladder) tihpuar leh ball (football) size hi a intiat reng.

21. Chawhrualin khawvel pumah nitinin mipa leh hmeichhia inpawlna ( sexual intercourse) hi vawi maktaduai 120 thleng ang a ni a. Chu chu khawvel pum mihring awmzat atanga 4% ang vel a ni.

22. Mihring taksaa Cell lian ber chu hmeichhe chi ( Female egg) a ni a; a te ber erawh mipa chi ( Male sperm) a ni thung.

23. Hmeichhiaten an naupai tantirh lai ( 1st trimester) huna an ngaihtuah chhuah tam ber thin chu- Chungu, Changpat leh Pangpar khawi te a ni.

24. Kan ha ( teeth) te hi kan pian hma thla ruk atang tawha lo thang tan tawh an ni.

25. Puar taka chaw ei kham hian kan ri hriatna hi a tlahniam deuh thin.

26. Kan hnar hian rim chi hrang 50,000 a hre thei.

27. Mihring ruang halna vap hi 9 pounds vela rit a ni tlangpui.

28. Thawhtanni ( Monday) hi lung tha lo ( Heart attack) neihna chance san ber ni a ni.

29. Zingkarah hian tlailam aiin 1 cm in kan sang zawk thin.

30. Mihring tihrawl ( Muscle) zinga chak ber chu Lei ( Tounge) hi a ni.

31. Dingkhawr te hi veikhawr te aiin kum 9 in an damrei tlangpui thin.

32. Thil hlauh kan neih hian kan bengek hi a lo pung sawt thin a ni.

33. Dingkhawr ( Dinglam hmang thiam ) te hi mi veikhawr te ai hian kum 9 laiin an dam rei zawk an tih tlat chu! Hei hi engdang vang ni lovin kan hmanrua leh khawl tam zawk te hi mi dingkhawr te tana duan a ni hlawm a. Veikhawr te tana chetsual a awlsam zawk avang leh kum tina thi tam zawk atanga an chhut a ni.

34. Mihringte hi Pathian thilsiam zinga rilru khat liam mittui (emotional tears) nei awm chhun kan ni.

35. I bân pahnih phar zau zawng/thui zawng leh i sân zawng kha a inchen reng.

36. I mutna pindan a vâwt poh leh i mumang chu a chhe tura ngaih a ni.

37. Khawvela blood  group lâr ber chu Blood group ‘O’ hi a ni a. Blood group dang aia a hlut bikna em em chu Blood group ‘A’ leh ‘B’ te thisen a pek theih vang a ni.

38. Mihringte hian nitinin kan vun them (particles of skin) 600,000 hloh ziah ang kan ni.

39. Kan taksaa Iron awm zawng zawng hi la chhuak ta vek ila chuan Perek inches 3-a sei siamna tham a ni ang.

40. Kan pian  hlim atanga kan thihni thlengin kan mit len zawng hi a danglam lova; kan hnar leh beng te erawh an thang ve reng thung.

41. Kum 60 ral kai tawh te hian an tui hriatna chanve hi an hloh tawh nia chhut a ni.

42. Mi tam tak ten kan kuttin leh sam te hi thih hnuah pawh a la thang zel niin an ngai a. Hei hi thu belhchian dawl lo a ni.                  
43. Kan taksa rihzawng 2% chauh hi thluak rihzawng a ni.

44. Mihring thluak hi chhunlam aiin zan lamah a active zawk.

45. Kan thluak hian na (pain) a hre ve tlat lo nia! Hei hi a chhan ber chu pain receptor a hranpaa a neih ve loh vang a ni.

46. Taksa hmun danga hmul aiin hmai hmul te hi a thang chak zawk.

47. Mihring taksa sq.inch khat biala hmul tam zawng leh Chimpanzee-a a tam zawng a inang reng.

48. Vun ngo leh sam buang te hian hmul an ngah zawk. Hei hi a chhan chu an nuih tam zawk vang nia chhut a ni.

49. Miten lukawlh nia an hmuh che chuan chal sam (scalp hair) 50% lai I lo hloh tawh tihna a ni.

50. Mi hrisel pangngai damchhunga a chil ( saliva) hi lakhawm ta ila, swimming pool pahnih tikhat khawpa tam a lo ni ang!

51. Mipate aiin hmeichhiate lungphu hi a rang zawk. A chhan chu thisen an neih tlem deuh zawk vang nia chhut a ni.

52. Scientist-te chuan kan Thin(Liver) hian hna chi hrang hrang 500 vel a thawk niin an chhut.

53. Kan chuap veilam hi dinglam aiin a te zawk. A chhan chu Lung (Heart) awmna tura space mamawhna vang a ni.

54. Kan ke hian sweat glands 500,000 lai a lo nei a nih chu! Chumi awmzia chu kan kea tang hian thlan tam tak a lo chhuak thin tihna a ni.

55. Hmeichhia te aia mipaten sweat glands an/kan ngah zawk avangin thlan pawh a lo tam zawk thin a ni.

56. Dan naranin nausen te hi an pianhlim hian an mit hi a pawl (bluish) a ni. Sap nausen chauh lo pawh a lo pawl ve tho tihna a nih chu.

57. Rihzawng inang tlang rau rauvah chuan nausen te hi bawngpa tuai (ox) aiin an chak daih zawk.

58. Kan chil (saliva)-in a dissolve theih loh chu a tuna pawh kan hre thei lo a ni.

59. Kum 60 ralkai zingah mipa 60% leh hmeichhia 40% chu an hnar (snoring) thin.

60. Chaw nghei aiin mut loh rei hian mihring taksaah nghawng a nei na zawk a. Thih mai pawh a awl hle zawk a ni.