Monday, 16 June 2025

India-in F-35 hnawlin Su-57 a thlang ta

- Joel Lairemsanga


India chuan United States indo thlawhna chhuanvawr F-35 aiah Russia indo thlawhna Su-57 zawk lei tumin indawrna a kalpui mek a, tunah hian a hmawr an bawk fel tep tawh nghe nghe.

Hetianga India-in Su-57 zawk lei tuma Russia a dawr ta hian khawvel a barakhaih hle. A barakhaih ber erawh United States a ni a, a chhan chu a indo thlawhna chhuanvawr F-35 lei tura India a nawr char char laia hetiang thu a lo awm ta hi US tan hian a na ve a ni. 

Ram tak tak leh US ngei pawhin mak ti mahsela India hian huaisen takin thutlukna a siam a, ram tana tha ber tur ngaihtuah chung zelin thutlukna kan siam a ni a ti. India-in Su-57 lei a tum tih an hriat veleh US chuan F-35 siamtu company Lockheed Martin Chief Executive Officers rualte India-ah tirh nghal a tum a;nimahsela India hian tunah chuan kan buai em avangin hun thawl kan nei rih lo e tiin a lo uksak lo a, an zin tum pawh an thulh zui ve leh ta rih bawk.

Eng anga tawngkam thiam leh duhsakna awka chhak chhuak mahse India chunga US rilru put-hmang hi India hian a hai bik lo hle. A hun laia indo thlawhna tha ber pawl F-16 leh ralthuam tha tak tak Pakistan kuta hlantu chu US hi a ni a, Pakistan hian heng ralthuamte hi khawi ram lakah nge a che lek ang tih chu chhan ngai lova chiang sa a ni. Kawng leh lamah US hian ralthuam leh sumdawnna kawngah India nena thawh dunna tha neih a duh leh hle si a, hei hi a thluak hman dan a ni tlat. Tunah hian India hian US hriatthiam theih turin ''Su-57 kan lei tur chungchangah hian kan tana tha ber tur angin thil kan kalpui a ni. Kan mamawh kan hria a, ram dangte nawrna avangin eng inremna mah kan ziak ngai lo ang'' a ti ve chhar chhar ngam ta a nih hi. Hetia huaisen taka India a tawng chhuak hi khawvel titi a tling pha mek nghe nghe.

Russia nena indawrna an kalpui mek hi an zawh veleh tunlai khawvela indo thlawhna tha ber chi ni mek 5th generaation stealth fighter Su-57 hi Indian Airforce tha tichaktu tangkai ber a ni pha nghal dawn a, India hian Su-57 hi sawmhnih leh pali lei phawt a tum. He indo thlawhna changkang elkhen hian hmelmate radar a bum thei a, khawl thluak nei leh mahnia hna thawk thei artifical intelligence-a thuam a ni bawk. A thlawk chak thei hle a, chak taka a thlawh lai pawhin vawi khatah a kah tum tam tak a hmu theiin a nuai chimit nghal thei nghe nghe. A thatzia leh a thiltihtheih tam zawk hi Russia hian a la zep ru tlat bawk.

India hian he indo thlawhna hi a lei veleh Russia tih lohah chuan Su-57 nei hmasa ber ram a ni dawn tihna a ni a, hemi rual hian van boruak venna tha tawpkhawk S-500 pawh a lei nghal bawk ang. Operation Sindoor-a India van boruak vengtu tha elkhen kha S-400 a ni a, kha ai pawha la changkang zawk S-500 that turzia phei hi chu keini ang chuan kan sawi thiam pha lo zawk hial awm e. Russia pawh hian S-500 air defence system hi a chhuang hle a, khawi ram hnenah mah hralh a tum lo bur a; nimahsela a thian tha leh a kawmngeih em em India dilna erawh hnar har a ti si a, ram dangah kan hralh lo ang ti chung siin India hnenah chauh chuan kan hralh phal e a ti ta der mai a nih hi. Hei hian India chunga Russia rilru put-hmang a tarlang chiang hle a, India ramin khawi ram thu nge awih ber sela a tih fuh zel ang tih zawhna pawh kan chhang thiam tawh awm e.

US-in India hnena a F-35 a zawrh tantirh atang khan India hian F-35 hi kan leisak che u a nih chuan kan ram chhungah ngei he indo thlawhna hi kan siam min phalsak ula, thiamnaa thuam a nih dan zawng zawng pawh min hrilh anga, US-a a man zat ang chiaha kan lei min phalsak bawk tur a ni ang a ti a;nimahsela hei hian US a tilungawi lo hle a, an indawrna pawhin a thuanawp zui phah hial a ni. Russia erawh chuan hetianga India thil phut ang zawng zawng hi a remtihsak avang leh chhan hrang hrang avangin India hian Su-57 hi lei a tum ta zawk a ni. 

India hian ralthuama intodeh tumin ''Make in India'' programme a kalpui mek tih hria ila. Ralthuam lei kawngah kan va dawr tur te duhdan ang ngawt ni lovin kan duh dan anga kalpui ve a tul tlat a ni. Lockheed martin Company hnenah India hian F-35-a thiamna in bilh luh zawng zawng min hrilh loh chuan F-35 hi a man chanve pawhin min zawrh mah ula kan leisak thei lo ang che u tiin chiang takin a lo hrilh lawk tawh a, hetia sirah a hnawl ta mai hian US hi a tilunghnur hle. 

US President Donald Trump-a'n China laka chet lakna atan chuan a tha ber e tia duhsakna aw-ka nena India hnena a fak em em F-35 hi indo thlawhna enkawl hautak leh senso sang em em a ni a, chutihlain Russia Su-57 erawh a hautak nep zawk hle thung. Enkawl a hautak piah lamah F-35 hian hnuhma chhia a lo nei bawk a, Aviation Safety Network tarlan danin F-35 sawmhnih leh pakua zet chu chhan hrang hrang avangin a lo tla tawh tlat mai! chutihrualin Su-57 tla erawh pahnih chauh chhinchhiah a la ni thung.

Kum 2001, September 11-a US-in firfiaka beihna a tawh khan na takin a chhang let a, he a chet lakna hian ram dangah pawh huang a zauh a, a bul tumtu ber Osama Bin Laden-a lah chu F-16 hial a pek phal Pakistan-in a lo hum lawi si. US hian Iran sipai hotu lian tak pawh mi ramah daih a dah tha hreh lo a nih kha. Nimahsela India-in firfiaka chetna a tawha chhanletna a kalpui dawn meuh chuan na taka che lo tur leh zawldawh taka awm turin India chu a chah lawi si.

Mi firfiakte a thlawp reng tih hre chung siin US hian Pakistan chu F-16 a pe a, heng indo thlawhnate hi India beihna atan kum 2019-ah khan Pakistan hian a hmang zui ta chat bawk.

US kalphung han en hian khawi ram mah hi tih tak thlakin a hmangaih lo emni aw tih tur a ni. A tana tha tur a nih chuan India leh Pakistan a thlawp thei ve ve a, hlawkna a hmuh dawn phawt chuan thawhpui theih loh pawh a nei lo tih hi mi vengva chin leh mi thil hre zau te ngaihdan a ni ta zel mai. 

Hei hi thil awmdan a nih avangin mi inchhiar zau leh awn sa lam nei lem lova ngaihtuahna thiang hmangtute chuan India hian khawi ram mah hi innghahna pui berah hmang lo sela, a theih ang tawkin ram sum leh pai leh sipai leh rathuamah hmasawn tum sela, chu chu ram ropui leh zahawm a nihna tur a ni a, ram zahawm a nih chinah chuan khawi ram pawhin ka thian tha a ni tiin an kawmngeih zel tawh ang tih hi an ngaihdan a ni.

                                  I ngaihthlak duh chuan hei hi hmet rawh



No comments:

Post a Comment