-- Joel Lairemsanga
Israel hi Mizoram tiat lek niin mihring maktaduai 9.5 chenna a ni a, hmarchapui ai chuan hmarchate a thak zawk fo ang hian khawvela ram te ber pawl a ni chung si hian khawvel hi a al hnehin chanchin thar pawh a luah tam malh malh hle reng chu a nih hi.
Hei hian a lantir chiang em em chu Israel hi ram rothap leh thiltithei em em a ni tih hi.
Lebanon, Syria, Jordan, Egypt, Gaza leh West Bank-te'n an karcheh Israel ram hi eng vanga thil tithei leh huaisen nge a nih tih hi tawi tein sawi i lo tum teh ang:-
Israel mipa tawh phawt chu rilru leh taksaa piansualna nei an nih loh chuan an ram tan sipaiah Kum 2.6 tal sipaiah an tan ngei ngei a ngai a, hmeichhia pawh kum 2 tal an tan ngei ngei a ngai bawk. Hei hian mipuiah ram venhim kawngah mawhphurhna lian tak neia inhriatna a tuh a ram tana a tul hun apianga chet chhuah duhna rilru lian tak a tuh nghet ta thin a ni.
Israel Air Force-te hi khawvelah a tha ber pawl an ni. Ral do tura rang taka an inpeih nghal zung zung thin te, an tum tak thelh hauh lova an kap fuh chat chat thei leh indo thlawhna changkang ber ber an nei thin te hi khawvelin a hriat dan langsar tak a ni.
Israel hian indo thlawhna changkang leh tha tak tak - F-35, F-15 leh F-16 te a kawl a, a chul nel hle bawk. Heng bakah hian hmelmate che vel enthlakna tur leh beihna atana tha Drone changkang leh tha tak tak tam tak a la nei cheu bawk. Van boruak venhimna kawngah ram dang a awt vak lo tlat a nih chu.
Israel hian a ram venhimna atan hmanraw tha leh changkang tak tak a nei a. Meithal thlawk hla lutuk lo chi kah thlakna atan Iron Dome a nei a, he Iron Dome hi Gaza atanga meithal lo thlawk kahna atan a hmang rim hle.
Bomb mit nei, a bikin Hezbollah-te kah chhuah lo nuai chimit nghauh nghauh thei David's Sling tha tak a nei.
Bomb mit nei thawk na leh thlawk hla chi, Iran atang pawha rawn thlawk pha hial lo kap thla thei Arrow-2 leh Arrow-3 a nei bawk.
Hetianga invenna hmanraw tha tak a neih avang hian khawvelah Israel hian hlauh viau a neih loh phah kan ti thei ang.
Israel hian a neih zat a sawi ngai lo naa nuclear ralthuam hi 200 vel a neih rin a ni. Heng nuclear ralthuam te hi thlawhna leh tuihnuailawng leh bomb mit nei hmanga kah chhuah theih a ni.
Israel hi thiamna lamah a sangim a thuk hle a, hmelmate hmanrua leh bungrua tihchhiatna atan internet, computer leh digital technology a hmang thiam nghe nghe. Hetianga thiamna ril nei hi Cyber Power tih niin Cyber Power ram tlem te zingah Iarael hi a tel pha ve tlat.
Cyber lama thawk bik Unit 8200 lai a nei nghe nghe. Virus chi khat a siam chhuak a, a hningah Stuxnet a phuah a, he virus hi Iran-in nuclear ralthuam a buaipui mek va chawk buaitu atan a hmang tangkai hle.
Israel hian hmelmate indona hmanrua te ralkhat atangin a tibuai thei a, an thuruk leh thuziah dah that pawh a ruk chhuahsak hmak hmak thei hial.
Israel hi ralthuam tha siam kawngah a mikhual lo hle. A bikin bomb mit nei siam chhuah kawngah te, drone siamah te, lei hnuaia kawng ruk tihchhiatna hmanrua siam leh artificial intelligence hmanga en thlakna hmanrua siam chhuah kawngah khawvela hmahruaitu a ni pha hial. Heng a ralthuam siamte reng reng hi a rintlakzia fiah turin a tak ngeiin amah hian a hmang zui nghal zel a, NATO ram hrang hrang leh India leh ram thenkhatah te a hralh nasa hle.
Israel tana en thlak hna thawktu Mossad leh Shin Bet te hi sawi hmaih chi an ni lo. Khawvelah hian anni aia enthlak hna thawk thiam hi an vang hle awm e.
Mossad hi ram danga enthlak hna thawktu ber an ni a, enthlak hna bakah hian Israel hmelmate ram dang daiha dah that hna thlenga thawktu an ni. Mossad te hian Iran nuclear scientist te a lo dah tha nual tawh a, Hitler-a hun laia Juda tihduhdah kawnga thawh hlawk tak, a hnua Argentina rama biru Adolf Eichmann-a meuh pawh kum 1960-ah Argentina-a zu rek chhuak nalhtu pawh Mossad te hi an ni.
Mossad-te hi khawvel ram hrang hrangah an inzarpharh a, hriat chhuah theih an ni lo tlukah ngaih a ni.
Shin Bet-te erawh ram chhunga enthlak hna thawktu an ni a, ram chhung himna a derthawn hmaa hlauhawm hmu chhuaka hmet mittu tangkai ber an ni.
Kan sawi tawh angin Israel hi thiamna lamah a sang hle a, khawvela scientist ropui leh lar tak tak zingah Juda mi an tam hle reng a ni.
Juda-te hi thil thar ngaihtuah chhuah leh siam kawngah an thluak hi a hriam hle a, hemi kawngah hian an sorkar pawh a inhawng hle a, zirbingna leh thil siam chhuah kawngah sum tam tak a seng hreh lo a, hei vang hian lo neih leh huan thlai siam kawngah te, ralthuam siam kawngah te thlengin khawvelin Israel hi a dah sang hle reng a nih hi.
Ralthuam siam kawnga company lar tak tak - Elbit Systems, Rafael Advanced Defence, Israel Aerospace Industries-te hi Israel company an ni a, heng avang ringawt pawh hian khawvelin Israel hi a chung en kan ti thei ang. America meuh pawhin a biak chhiat duh lohna chhan pawh a ni hial.
Heng company-te hian ralthuam tha tak tak - Iron Dome, Spike Missile, Combat UAV, Radar and Jamming system an siam a, hengte hi leisak dilin khawvel ram hrang hrang te an intlar tuau tuau mai a nih tak ber hi.
Chhan hrang hrang avangin ram dangin Israel hi an thawhpui tha hle. A bik takin USA nena an inkawmngeihna leh inthlunzawmna hi a thukin a ril bik hle. USA hian sipai lama tanpuina atan Israel hi kumtin dollar tluklehdingawn 3.8 a pe thin a, hei bakah hiam a ralthuam tha leh changkang tak tak tam zawk te chu Israel hnena hlan leh siam hi a phal em em reng a ni. US avang ringawt pawh hian Israel hi khawvela ram thiltithei tak a nih phah kan ti thei awm e.
Kawng hrang hrangah France, Germany, UK, India, Greece, UAE leh Azerbaijan nen thawhduna thuk tak a nei vek bawk.
Khawvel indopui pahnihnaah khan Juda mi maktaduai 6 lai thah an ni a, hetiang hi a thlen nawn tawh loh a duh em avangin Israel hian an ram au-hla-ah pawh "A thleng nawn tawh ngai lo ang" tih a hman phah hial nghe nghe. Indopui pahnihnaa khati taka Juda mite'n hnam dangte hnuaichhiah leh nekchepna an tawk kha Israel hian pai dam har a ti a, hei hian ram dang leh hnam dangte chunga innghat lova mahnia hnam intodelh leh thiltithei nih tumna rilru ruh tak a tuh ta a ni.
An nunphung leh mizia hrim hrimah Israel mite hi buaina a thlena mangang mai lova thluak fim leh thiang pu chi an ni a, thutlukna siam zing zung pawh an awlsam bik hle. Politics thilah inbei thin mahse ram dang atamga beihna an tawh reng rengin lungrual takin ke an pen za thei zel a ni.
Khawvel atanga a hming nuai reh hial duhtu ram te'n an hual vel avangin dawihzep taka awm chi a ni lo tih a hriat chian avangin anni aia huaisen zawk law law a ngai tih hriatna leh a tul a nih phawt chuan hmelmate chet khalh zel a tha ber tih a pawm tlatna te avangin ram thiltithei tak a lo nih phah a tih theih bawk. Israel rilru put-hmang tawi te-a an khaikhawm danah chuan "Ding chang zawkah tang la, awp bet rawh" tih hi Israel mi tin te rilru put dan vek a ni e an ti.
An rilru put hmang avang te, thiamna leh ralthuama an san avang te, thawhpui ram an neih that avang leh an remhriatna avang tein Mizoram tiat lek Israel hi khawvela hnam huaisen leh ram thiltithei ber pakhat a lo nih theih phah ta a ni.
I ngaihthlak duh zawk chuan hei hi hmet rawh
No comments:
Post a Comment