Sunday 28 July 2013

OPEN LETTER TO PU C. LALSIAMTHANGA



                                           
To

Pu C. Lalsiamthanga
Associate Professor,
Govt. Champhai College

Subject :                “ 'Zawlzawng’ lehkhabu chungchang”

I lehkhabu ziah, “Zawlzawng” tihah khan a kawm hnung lamah he thu hi a awm thu ralkhat atangin ka lo hria a-

''Kan sawi tak zinga lang Hringlang Tlang, Lunglohtui leh Hawilopar, thlarau kalkawnga thil awm nia sawi thinte hi tunhma leh tun thlenga Ruantlang khaw ram chhung,tuna Mualkawi khua atanga hla lote-a awm Tuichhin Tlang leh a chheh vela awm anga Mizo mipui min pawmtir tum ni awm taka tan lakna a awm a,a pawi hle. Thangthar zelin tak tak emaw an tih a hlauhawm a; Mizo hnam tan thil pawi a ni thei.''

A chhung thu chhiar hma hauhin he thu point hnih hi ka’n tarlang ange:-

1.    Mualkawi luahtute hian kan khaw Hostory hi theihtawkin kan hre chiang ve tawk a ni. I lehkhabu ziahah he khaw chanchin hi huaisen takin thu dik lem lo pawh i rawn tarlang hmiah mai a.  I hriatna hnar hi khawngaih taka min hrilh theih chuan ka lawm khawp ang.  I ziakna dawhkan atanga mahni thlir dan satliah chawinung tura chawifung i lek mai a nih a, he khua luah mektute ngei rawn lova tarlann a nih   erawh chuan he khua i tham lohzia tarlangtu tha tak a ni ang. Mit leh beng ngeia he khaw History lo chenchilh tawhtu thenkhatte hi an la cheng ve a ni a, an zahawm hle mai. History reng reng a rintlakna tarlangtu ber chu a hrephakte thu leh hla lak a nih danah a ni si a.

Hman kum lawka Govt. Champhai High School-in an Silver Jubilee Souvenir siamah khan an Madam pakhat khan, “Champhai District chhunga hmun pawimawh leh an awmnate” tih a ziahah chuan, “Hringlang Tlang, Lunglohtui leh Lungrahbuk te chu Hruaikawn ramah a awm” tiin a rawn ziak tawh a. Kha pawh kha ngawi rengin kan en liam mai mai tawh a. Tun hnaia i lehkhabu leh zela kan khaw ram leh a chhunga awm ngei khaw dang ta anga i rawn tarlang hi chu ngawih liampui a har ta a ni.

Mualkawi hi Pu Vanhnuaikhuma’n a thut a, fapa pawh pahnih a nei a ni. A fapa Pakeia chuan Ruantlangah tlang hrang a chang a; Biakkunga erawh chuan Mualkawiah hian lalna a chang thung. Tuichhin Tlang-a khawdin leh lal ni chho ta Pi Khuanglianthangi pawh kha Mualkawi lal Vanhnuaikhuma leh Khuangleng lal Vaihleia te farnu a ni nghe nghe a, kum 1910 – 1926 chhung khan ro a rel a ni.  Heng an tu leh fa thenkhatte pawh vawiin niah hian biakrawn theihin an la awm a; tin, nu leh pa tam tak pawhin an la hre fiah khawp mai a. Hetah hian sawi vek a remchan loh avangin a duh tan chuan ziak ngei pawhin he khua atang hian a hawn theih e.  Ruantlang leh Mualkawi chu tlang hranga a lo chan tak avangin ram ri mumal tak pawh an siam nghe nghe a. Nimahsela vanduaithlak tak maiin an lehkha chu Lal In kangah a lo ral vek mai a, a uiawm takmeuh meuh a ni. Vawiin thlenga Mualkawi khua hi Ruantlang ram chhunga awm anga sawi hi chu dawt lawt lak, thu belhchian dawl lo a ni. Ruantlang khua aiin Mualkawi khua hi a upa zawk daih tih hi hriat tel  pawh a tha e.

2.   “Kan ram chhung ngeia awm leh kan ta Tuichhin Tlang leh a chhehvela Hringlang Tlang, Lunglohtui, Lungrahbuk, etc.hi Mualkawi khuaah ngei hian a awm a, hei lo hi hmun dangah a awm loh avangin Sorkar-ah pawh tlakzeh tum vat tur a ni” tih rilru pu kan nih i  hriat dan chu khawngaihin min han hrilh teh.

Kan Tuichhin Tlang leh a chhehvela hmun hmate hi ngun taka kan thlir hnuah kan Pi leh Pute suangtuahna leh ngaihruat thin mitthi thlarau kalkawng nena a inkungkaih chhoh dan chhui pawlte hmalaknain kum 10 chuang liam taah khan a khuain Documentary Film tlawm tak kan siam a. Chu chuan Sorkar beng lo thlengin anni leh khawchhunga mi thahnemngai tak te zarah lo arh chho zelin chei leh tuaihnum a lo hlawh a, vawiin ni hi a lo thleng ta hial a ni zawk. “Heng hmun hmate hi a tak tak a ni e,” kan ti bik hauh lo. 

A hmun hma dik tak leh a nihna chu i hriat chuan han chhui la, a dik tak a nih phawt chuan mizo tupawhin kan pawmpui thei ngei ang che. Thinlung lawm taka pawmpui thei lotu che chuan thil tak tak hlutna a pawh pha lo tihna a ni mai awm e. Mi tute’n emaw helam hawi zawnga ke an pen lo thlirzau puitu ni lova lo tihthuanawm ngawr ngawr tum ang zia zanga hmalakna hi chuan rah duhawm a chhuah lul lovang. Dik leh tha ni-a kan hriat chu mahniin chhui sup sup ila, inhrilhzausak pawh uar ila, a dikna hriatchhuah phahna pawh a ni zawk ngei ang. Room-mate-in lehkha a zir peih em em laia, mahni’n zir peih ve si loh avanga College hotute hnena Exam hun sawn tura lo buai ve sek thin zirlai a awm theih thu an sawi thinte pawh ka hrechhuak hial mai!  Fiara Tui thuhruk awmna chungchanga buaina awm neuh neuh pawh hi a awmna dik tak hrechiang kel kawl thei awm ila chu vawiin ni ang em em hi chuan kan la chingchivet lo ang maw le. . Tuichhin Tlang leh a chhehvela hmunhma kan cheibawl te hi a dik ber a ni tiin Mizo mipuite hi pawmluihtir kan tum lo; thangthar zelte’n an pawm ngheh bur hlau tan chuan huaisen takin ke pen chhuak mai sela, chutiang mi chu he hnam hian a thlir reng zawk a ni e.

Heng ka thukente hi Mualkawi khaw mipuite aw chu a ni hauh lova, keima mimal aw liau liau a ni e. Chutihrual erawh chuan he lehkhabu kawm hnunglama thubet tlemte mai pawh hian he khaw mipuite hi a sawi che thlawt a ni tih erawh kan hriat loh ka duh lo ve.

                                        I rintlak,

 Joel Lairemsanga
Home Address : Mualkawi
Current Address : Guwahati
Dated Guwahati,  9/7/13




No comments:

Post a Comment