Friday 5 July 2013

PUMPUI ULCER


Kan  ka ( mouth), chaw  kawng, pumpui  leh ril te hi  gastrointestinal  tract an ti a. Gastrointestinal tract hi  tisa mur ( gastrointestinal mucosa)  -in a tuam chhuak leh vek a ni. Kan hriat angin  kan thil ei te pai tawih awlsamtir turin pumpui hian  acid a tichhuak ve a ( ie.pepsin, hydrochloric acid).  Acid hi a siam chhuah tam lutuk chuan  gastrointestinal mucosa te hi acid hian a lo ei ral emaw a lo ei hlum  ta thin a, hei hi  ‘ Peptic Ulcer’  kan tih chu a ni. Peptic  ulcer hi  gastrointestinal tract khawiah pawh  hian  awm thei mahse rilfang( Duodenum) –ah leh pumpui-ah a awm hnem ber a ni. Mi tam tak hian peptic ulcer leh gastritis hi kan hriat pawlh fo niin a lang. Pum nuam lo leh pumpai nuam lo riauva awm si; mahse taksa chhung enna khawl hmang pawha  a dik lohna hmuh tur awm si lo leh clinical signs  fel fai tak awm  bawk si lo hi  Gastritis chu an ti.

# Peptic ulcer  hi  chi hnihah a then theih a, chungte  chu:-

A. Acute  Peptic (stress)  Ulcer
B. Chronic Peptic Ulcers ( Gastric and Duodenal).
    
 Tunah chuan a mal te tein i lo  bih thuak thuak chauh teh ang u.

A. ACUTE  PEPTIC ( stress)  ULCERS
He  ulcer-ah hi chuan  zim te te-ah  mucosa te  ei rala awmin hmun tam takah a inzarpharh a. Pumpui-ah a hluar ber a; Duodenum-ah pawh a awm  ve zauh zauh thin.

# A thlentu:

 (1)Psychological stress- Rilru hah nei nasa te tan Acute peptic ulcer neih a awlsam em em.
  
(2)Physiological stress- 
                                      * Shock
                                      * Taksa hliam nasat vangin.
                                      * Septicaemia
                                      * Kang (burns) vangin
                                      * Damdawi- aspirin, steroids, butazolidine,   
                                           Indomethacin etc. pawngpaw ei nasat     
                                           lutuk vangin.
                                       *Zu leh zuk leh hmuam vangin.
                       
B. CHRONIC PEPTIC ULCERS ( Gastric and Duodenal ulcers)                        
Chronic peptic ulcer han tih ringawt hi chuan  gastric ulcer leh duodenal ulcer te a huam ve ve a ni.

# A thlentu:

(1)Natna hrik chi khat  Helicobacter pylori  infection vangin a lo awm thei.

(2)Gastritis nei nasa te tan chronic peptic ulcer neihna chance hi a sang hle.

(3)Pumpuiin Acid-pepsin a siam hnem lutukin.

(4)Nonsteroidal Antiinflammatory Drugs (NSAIDs) an tih heng Aspirin, Ibuprofen, Paracetamole, Nimesulide, etc. te hian chronic ulcer thlenna kawngah direct effect an nei.

(5)Hmuihmer tamna  leh um tawih ei leh in te, zuk leh hmuam leh zu te hian an thlen ve bawk.

* Gastric ulcer leh Duodenal  ulcer danglamna i lo thlir teh ang.-

(1) Duodenal ulcer hi gastric ulcer aiin a let 4 in a hluar zawk.

(2) Duodenal ulcer hi kum 25-50 inkar zingah a hluar a;  Gastric ulcer erawh kum 50 chunglam zingah a hluar thung.

(3) Duodenal ulcer leh gastric ulcer  te hi  mipa-ah a hluar zawk ve ve.    

(4 )Duodenal ulcer hi H-pylori Infection vang te, acid-pepsin tam lutuk vang te,  mei zial zuk leh zu in nasat vangte in a lo awm thin. Tin, blood group 0 nei zingah a awm duh bik.

                                    Gastric ulcer erawh H-pylori vangin a lo awm thei a, mucus-barrier tihchhiat vang te, gastritis, bile reflux, drugs, zu leh meizial zuk vang te in a lo awm thin.                                     

(5) Duodenal ulcer-ah chuan  thisen hloh nasat te, gastrointestinal tract pawp ( perforation) te, chaw kawng hnawh phui te leh cancer te hial a lo thleng thei thin a ni.  Gastric ulcer-ah erawh  cancer thlenna chance a sang lem lo.

(6) Duodenal ulcer-ah chuan  chaw ei apiangin a na/ a thip a dam thin; Gastric ulcer-ah erawh chaw ei apiangin a thip em em thung.

(7) Duodenal ulcer-ah chuan zan mutnaah a na/ thip em em thin; Gastric ulcer-ah erawh a na lem lo.

(8)Duodenal ulcer-ah chuan luak ( vomitting) a awm ve lem lo; Gastric ulcer-ah erawh a awm.

(9) Duodenal ulcer-ah chuan thi-a luak ( haematemesis) a hluar lutuk lova; Gastric ulcer-ah erawh a hluar hle thung.

(10) Duodenal ulcer-ah chuan rihna a tlahniam  ngai lem lo; Gastric ulcer-ah erawh a tlahniam thin thung.

(11) Duodenal  ulcer nei tan ei tur chung changah fimkhur a tul ve lem lo; Gastric ulcer nei tan erawh fimkhur tur a ni.

(12) Duodenal ulcer-ah chuan pum dinglam hi khawih/hmeh hian a na veng veng thin a; Gastritis ulcer-ah erawh  pumpui chung lam zawn ( epigastric area)  hmeh hian a na thung.

(13) Duodenal ulcer hi sik leh sa danglam zelah a nihphung a danglam ve zel thin a; Gastric ulcer erawh  a danglam ve ngai lo.

(14) Duodenal ulcer hi rilru hah nei te zingah a hluar zawk a; Gastric ulcer erawh kut hnathawk nasa te zingah a hluar zawk thung.

TREATMENT:      Pumpui ulcer nei te tan chuan damdawi uluk taka ei hi a enkawl dan tha a ni mai.  Damdawi  hnathawh dan tlem a zawng  i lo tarlang ang-

1.Pumpui-in acid a siam hnem lutuk tur thunun turin. Eg. Cimetidine, Misoprostol, omeprazole , pirenzepine, etc.

2.Acid thur chiah dal turin. Eg. Sodium bicarbonate, Magnesium hydroxide, Calcium carbonate, Magnesium trisilate, etc.

3.Ulcer protective. Eg. Sucralfate, CBS.

4.Anti-H.pylori drugs. Eg. Amoxicillin, Tetracycline, Metronidazole, Tinidazole, etc.

Bonus: Ulcer  damdawi  chi hnih Sucralfate leh Antacid te hi an hnathawh an inthai chhiat tawn avangin a kawpa ei hian an chakna an hloh thin a; chuvang chuan  a mala ei  hi a tha zawk a ni.



17 comments:

  1. Pu Joel Lairemsanga, he blog hi ka chhiar thin a, chhiar a manhla khawp mai, mi tamzawk te hian lo tlawh ve se a tha tur a nia. Pumpui lampang hi ka problem anih deuh avang hian chhiar tur alo awm hi a vanneihthlak ka ti khawp mai. Chutih rual chuan i hming bulah hian Dr hi dah tel la a that zawk ka lo ring deuh a. A chhan chu professional line dang engineer leh architecture lam ah hi chuan kan title hi a concern anih loh chuan hman phal a ni lo a. Mahse nangni hi chu engtiklai pawh a mi mangang te pawhin an hriat theih tur a in dah hi a pawimawh viau lo maw aw ka ti deuh a.

    ReplyDelete
    Replies
    1. I tilawmawm lutuk e Hminga. I lo chhiar zel dawn nia.

      Delete
  2. A țha hle mai..

    ReplyDelete
  3. Chaw helh ni silo, helh ang deuh hian ka awm ul reng mai a. ka helh deuh fo tho bawk a. eng damdawi nge ka ei ang?

    ReplyDelete
  4. Dr.Joela,i thuziak ka hmu chu ka lawm hle mai. Pumpui lawng ,a hrik awm chi ka nia,sucralfate thlakhat ka ei tawh a,ka la zia vak chuang lo..enge ei ila ţha ang...

    ReplyDelete
  5. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  6. 2015 October vel tang khan hetianga pum nat hi ka insawisel tan a, Ka ril a tam hian vawi lehkhat ah ka pum hi a na vak zela, chutianga a nat hi chuan darkar 12 aia rei ka tuar ziah tluan thrak2 thin, he tianga ka pum a nat vak hian tum 2 private damdawiin ah kal in Ultrasound leh test chi hran kan nei a mahse result chu a Normal zel thin si a. Doctor te pawn tih ngaihna min hre vak chuang bik lo, Test ah Normal tlat zel thin sia, tun thleg hian ka pum na hi ala awm renga ka riltram hma deuha chaw ka in eipuar vat zel zel loh chuan darkar 12 hma cuan a dam ngai lo. He post ka chhiar chu ka bengvar huai mai bak ah ka natna pawh Ulcer ni ngei in ka ring ta. KA VA HAN LAWM EM...

    ReplyDelete
  7. A tha hle mai,kei hi naupai ka ni a,pum a thip reng mai a,eng damdawi hi nge him a,engtia ei tur nge niang le??

    ReplyDelete
  8. Rilpui leh rilte lawng enkawl dan tlangpui leh adam har em ...a hlauhawm em tih vel hi min lo chhan sak teh khawngaih in👏

    ReplyDelete
  9. α hlαwk thlαk hlє mαí,dr kα ín єntír α gαѕtríc í nєí mín tí α,dαmdwí pσh mín chαwh α,rєí vαklσ chu α rєh α mαhѕє tunhnαí híαn α rwn nα lh tα vαk2 α,α nαt híαn kα pum dínglαm lєh thínzαwn vєl tє hnung lαm thlєng híαn α nα thín α,,tun αh pαwh α nα mєk,,,mαhѕє í thíl tαrlαn tαm tαk hí kα tαn α tαngkαí dαwn khσp mαí,,,,kα lαwm є🙏🏻🙏🏻

    ReplyDelete
  10. thil ei piang reilo te ah luak chhuak leh vel zel hi enge chhan niang

    ReplyDelete
  11. K thaw hi a hah thin aa k thaw a hah hi chu an k hrawk hi a phui deuh thin aa a hrehom the thei khop Mai engtia Han tih chi nge ni a ng

    ReplyDelete
  12. A tha in a bengvarthlak hle mai..pum khat hnuk ang hian ka awm a,ka helh ul reng mai a..tui ka in hian a tla thla thei bawk silova,engtia enkawl chi nge ni ang le?Chaw techu ka damdawi ei vang hian ka eitui em2 a.

    ReplyDelete
    Replies
    1. KeipAwh tiag chiah hian ka awm ka hlauthanwgtakzet cancer anih ka hlau rumrum

      Delete
  13. pum ulcer vang hian thaw hi ahah ve deuh thei ami le

    ReplyDelete
  14. Pumpui ulcer vang hian luhai hi a awm rei em?ka lu hi a hai rei tawh,,thil dang chu atha vek s

    ReplyDelete